Vùng Đông Quảng Nam được xác định đầu tàu kéo các vùng khác phát triển. Trong tầm nhìn quy hoạch trước đây, đã định hình nhiều lĩnh vực, khu vực có thế mạnh để khớp nối và tạo động lực cho cả vùng.
Tầm nhìn phát triển bền vững cho Vùng Đông Quảng Nam
Đề xuất điều chỉnh quy hoạch vùng Đông bằng đồ án Quy hoạch xây dựng vùng liên huyện phía đông tỉnh Quảng Nam (Sở Xây dựng chủ trì) đã kế thừa những “nền móng” cũ và mở rộng thêm không gian với tầm nhìn phát triển bền vững.
Hình thành những vùng động lực
Quy hoạch vùng Đông tỉnh Quảng Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 được phê duyệt theo Quyết định số 389, ngày 28.1.2011 của UBND tỉnh (gọi tắt là Quy hoạch 389). Qua hơn 10 năm triển khai thực hiện quy hoạch; đồ án đóng vai trò là công cụ điều phối, kiểm soát quá trình phát triển đô thị, nông thôn toàn vùng; là cơ sở cho công tác lập quy hoạch đô thị, nông thôn và các khu chức năng…
Theo quy hoạch, mô hình phát triển vùng Đông theo hình thức đa cụm, kết hợp với các trục kinh tế tỉnh và vùng Duyên hải Trung Bộ. Với 3 cụm động lực chính: cụm động lực số 1 gồm Điện Bàn và Hội An; cụm động lực số 2 là khu vực nam Hội An, gồm Duy Xuyên, Quế Sơn và Thăng Bình; cụm động lực số 3 là khu vực Chu Lai, gồm Tam Kỳ, Phú Ninh và Núi Thành. Mục tiêu chung là phát triển các đô thị mới có tính chất, chức năng gắn với đặc thù từng vùng…
Tuy nhiên, theo Sở Xây dựng, quá trình triển khai quy hoạch, đầu tư các dự án theo quy hoạch vùng Đông vẫn còn nhiều vướng mắc, bất cập. Sự thay đổi của hệ thống pháp luật có liên quan đến quy hoạch; sự thay đổi của một số định hướng phát triển đô thị, nông thôn, của từng ngành; nhiều chỉ tiêu, định hướng theo quy hoạch xây dựng đã phê duyệt không còn phù hợp với thực tế hiện nay.
Vì vậy, việc điều chỉnh quy hoạch xây dựng vùng Đông là cần thiết, nhằm xác lập hệ thống đô thị, nông thôn, khu chức năng và hệ thống công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội trong địa giới hành chính của vùng phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội trong giai đoạn mới.
Định hình phát triển chiến lược Vùng Đông Quảng Nam
Đồ án quy hoạch xây dựng vùng liên huyện phía đông tỉnh Quảng Nam xác định phạm vi lập quy hoạch là toàn bộ địa giới hành chính 9 địa phương phía đông của tỉnh, gồm Hội An, Điện Bàn, Đại Lộc, Duy Xuyên, Quế Sơn, Thăng Bình, Tam Kỳ, Phú Ninh và Núi Thành với tổng diện tích 2.742km2, dân số gần 1,2 triệu người (theo Quy hoạch 389, diện tích 1.095km2, dân số 794 nghìn người).
Giai đoạn quy hoạch ngắn hạn đến năm 2030, dài hạn đến năm 2045. Trong khi đó, phạm vi lập Quy hoạch 389 là từ tuyến đường cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi về phía đông của tỉnh, chưa gắn với đơn vị hành chính cấp huyện.
Theo Sở Xây dựng, Quy hoạch 389 không còn phù hợp với các phân vùng lớn được xác lập theo các chủ trương, định hướng, chiến lược, quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế – xã hội và quy hoạch xây dựng vùng tỉnh (các cụm phát triển trong Quy hoạch 389 chỉ bao gồm một phần ranh giới trong quy hoạch vùng Đông, không bao gồm huyện Đại Lộc).
Do Quy hoạch 389 chưa gắn với địa giới hành chính cấp huyện nên quá trình triển khai gặp nhiều khó khăn trong các định hướng có liên quan đến hành chính: ranh giới phát triển đô thị, một số định hướng hạ tầng kỹ thuật…
Trong khi đó, 9 địa phương đồng bằng, trung du của tỉnh có tương đồng về địa chính trị, kinh tế, tự nhiên; có tính liên kết phát triển chặt chẽ, bổ sung cho nhau, không nên tách rời. Việc tách ra sẽ tạo khó khăn trong kết hợp, phát triển hài hòa, đồng bộ… Điểm mới trong Đồ án quy hoạch xây dựng vùng liên huyện phía đông tỉnh Quảng Nam là xác định tầm nhìn: lấy sự bền vững, sức khỏe và khả năng phục hồi/thích ứng của hệ sinh thái làm chân đế phát triển văn hóa – xã hội và các cụm mục tiêu kinh tế.
Cụ thể, phục hồi hệ sinh thái đặc thù và đa dạng sinh học nhằm tăng khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo đảm an toàn trước thiên tai; khai thác và sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là tài nguyên nước; phát triển nền kinh tế nông nghiệp bền vững, phát triển dịch vụ, du lịch sinh thái và du lịch di sản; ưu tiên phát triển công nghiệp xanh…
Mục tiêu tổng quát của đồ án điều chỉnh là xây dựng vùng Đông thành một khu vực quan trọng trong Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung với hệ sinh thái, văn hóa đa dạng; kết cấu hạ tầng đồng bộ, phát triển thương mại, dịch vụ, du lịch, khoa học và công nghệ. Cụ thể, đầu tư phát triển vùng ven biển trở thành chuỗi đô thị – trung tâm dịch vụ, du lịch – công nghiệp sạch – nông nghiệp công nghệ cao; phục hồi hệ sinh thái.
Tổ chức lại và triển khai, đưa vào hoạt động hiệu quả các nhóm dự án trọng điểm vùng Đông nam. Phát triển Khu kinh tế mở Chu Lai theo mô hình khu kinh tế tổng hợp, phấn đấu trở thành khu kinh tế động lực của Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung và cả nước.
Định hướng tổ chức không gian toàn vùng Đông Quảng Nam đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 bao gồm: không gian xây dựng đô thị, nông thôn; không gian công nghiệp tập trung – tiểu thủ công nghiệp; không gian du lịch; không gian sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản; không gian cảnh quan…
Một viễn cảnh phát triển bền vững dựa vào những động lực mới đã được xác lập cho vùng Đông, đang chờ phê duyệt và triển khai trên thực tế.